Hitzum vanaf 1900

De eeuw van de verandering.

Nadat eeuwenlang bijna al het vervoer over water geschiedde, de Arumervaart was de verbindingsweg met de wereld, kwam in de tweede helft van de negentiende eeuw een verharde weg vanaf Franeker via Miedum en Doijum naar Hitzum en zo verder naar Achlum. Deze weg was een smalle grindweg met hoge bruggen over verschillende vaarten.

Rond 1865 konden vele Hitzumers de trein in de verte van Harlingen naar Franeker zien rijden. Ook Hitzum werd in het begin van de twintigste eeuw ontsloten door een tramverbinding. Deze tram reed vanaf Leeuwarden via Franeker naar Hitzum en vanaf Hitzum reed de tram dan verder via Achlum naar Arum, waar de tram een aansluiting had op de tram van Harlingen naar Bolsward. Tot het einde van de jaren dertig heeft de tram gereden. Door het opkomend auto- en busverkeer gingen steeds minder mensen gebruik maken van de tram. Alle boeren die land aan de trambaan hadden liggen, kregen een halte. Deze halte werd dan wel gebruikt om vee naar de vrijdagmarkt in Leeuwarden te brengen. De veetram vertrok ‘s nachts om twee uur uit Hitzum. Ook voor het afleveren van aardappelen en andere goederen werd de tram wel gebruikt. De mensen zelf maakten niet veel gebruik van de tram omdat dat te duur was (vooral in de dertiger jaren). Zij liepen dan naar Franeker. Een retour Hitzum-Franeker kostte in die tijd ƒ 0,15. Een enkele reis was ƒ 0,10.
Na 100 jaar zijn er nog steeds sporen in het landschap rond Hitzum te vinden die duiden op de trambaan in de eerste helft van de twintigste eeuw.

Vanaf Franeker tot aan het Hitzumerbinnenpad ter hoogte van de familie Wijnia is het tracé van de tram beplant met boompjes met daartussen een verhard fietspad. Dit is gerealiseerd in het begin van de jaren vijftig. Hiervoor ging het binnenpad ter hoogte van de boerderij van de familie Wijnia rechtuit naar Franeker. Voordat het van Harinxmakanaal in de jaren veertig van de vorige eeuw werd verbreed kwam het Hitzumerbinnenpad in Franeker uit op het Vliet, dus in het Westen van de stad. Dit oude traject van het binnenpad is nog steeds terug te vinden in het landschap.

Het oude binnenpad volgend ziet men bij elk hekwerk naast de dampaal een verbrede betonnen damlegger waarlangs men dit hek kan passeren. Dit pad volgend, kruist men de spoorlijn via de overweg die het dichtst bij Franeker ligt. Daarna richting Van Harinxmakanaal en dan via een “heechhout”over de Tzummervaart en u komt dan op het industrieterrein van Franeker. De weg vervolgend komt men bij papierfabriek “Leopack”weer bij het nieuwe Hitzumerbinnenpad uit. Het oude Hitzumerbinnenpad komt al op kadastrale kaarten van 1640 voor. De brug over de Tzummervaart staat dan als het “Hitzumer Heeghhout” vermeld. Ten noorden van Hitzum naast het Hitzumerbinnenpad ziet men nog restanten van een oude trambrug in het veld zitten.
Ook ten zuiden van Hitzum ziet men nog restanten van een bruggenhoofd in het veld staan waar vroeger de trambaan de Arumervaart kruiste.

Na de oorlog kwam langzamerhand het autoverkeer weer op gang. Door het groeiende autoverkeer werden de wegen te smal en te bochtig. Ook de weg door Hitzum moest aangepast worden. Dit gebeurde halverwege de vijftiger jaren. De weg werd verbreed, bochten werden afgesneden en er kwam een nieuwe brug in Hitzum over de Arumervaart. Dit had binnen het dorp tot gevolg dat waar nu de nieuwe weg de Arumervaart kruist enkele huizen moesten worden afgebroken. Ook de huizen die langs de weg stonden moesten veelal een stuk van hun erf inleveren. Door al deze aanpassingen ontstond een weg die met gemak weer decennia lang al het verkeer kon verwerken.

Men is lange tijd uitgegaan van de gedachte dat autoverkeer ruim baan moest hebben waarvoor alles moest wijken, echter zo rond 1990 moest ook in Hitzum de auto terrein prijs geven. Op de doorgaande weg werden verkeersremmers geplaatst zodat het voor de voetgangers veiliger werd.

Wie niet met de auto wil of kan is op de fiets of het openbaar vervoer aangewezen. Met de (bel)bus kan men vanuit Hitzum elk uur vertrekken richting Franeker of Makkum. Het treinstation in Franeker is met de fiets vanuit Hitzum ook binnen een kwartier te bereiken zodat je als Hitzumer overal vlot naar toe kan reizen.